Hebreeuwse Exegese

Inleiding

De meeste wereldreligies onderwijzen de taal van hun “Bijbel” al aan kinderen, zodat zij leren inspiratie te ontvangen vanuit de grondtekst. Het Christendom vormt daarop helaas een uitzondering. De meeste christenen zijn namelijk niet in staat om de Bijbel in de grondtekst te lezen of met eenvoudige hulpmiddelen een woordstudie te doen. Dat betekent dat degene die het Woord van God wil begrijpen, afhankelijk is van de vertaler. Bij iedere vertaling van een manuscript verliest de tekst iets van haar oorspronkelijke betekenis. De vertaler moet immers keuzes maken bij het omvormen van de grondtekst naar de doeltaal.

Deze keuzes worden ingegeven door het denkraam van de vertaler. Daar ontkom je gewoonweg niet aan. Dit denkraam wordt gevormd door de persoonlijke ervaringen van de vertaler en de cultuur waarin deze zich bevindt. Alles heeft te maken de regels die bij de uitleg en interpretatie worden gehanteerd.

Voor de meest Christenen zijn de begrippen exegese en hermeneutiek wel bekend. Exegese betekent tekstuitleg, de manier waarop wij de Schrift verklaren of uitleggen. Wat heeft de oorspronkelijke schrijver bedoeld te zeggen. Hermeneutiek beschrijft de regels die gehanteerd worden om tot een goede exegese te komen. Binnen de theologie worden deze regels vastgelegd en zijn dan ook vaak de basis van de doctrine, of wel de leerstellingen.

Dit is de traditionele westerse wijze van Bijbel verklaring en interpretatie. Klein zorg puntje is echter dat de wijze van interpretatie (hermeneutiek) genoemd is naar de Griekse god hermes of mercurius. In de Griekse mythologie is hij de zoon van de oppergod zeus. Hij is de boodschapper van de Griekse goden, de PR functionaris zullen we maar zeggen. Interessant gegeven niet?

Hebreeuwse Exegese

De Hebreeuwse exegese kent een geheel andere benadering. Allereerst bestrijden de Rabbi’s elkaar niet in hun uitleg van de Schrift. Zij zien over het algemeen de mening van een ander als een verrijking van de kennis van de Almachtige. In de Hebreeuwse exegese wordt dan ook het volgende gezegde gehanteerd: “De Torah heeft zeventig gezichten, Shivim Panim LaTorah”. 

Daarmee wordt aangegeven dat er niet slechts één uitleg van een schriftgedeelte is, maar dat er vele inzichten mogelijk zijn. Over het algemeen worden er vier verschillende niveaus van inzicht beschreven. Deze vier niveaus zijn:

• Pesjat: De directe, eenvoudige uitleg, de letterlijke betekenis die voor de hand ligt. Echter met respect voor taal, context en cultuur.
• Remez: Een hint of bedekte toespeling, een allegorische (geestelijke) uitleg.
• Derasj: Om te zoeken en te ontrafelen, een verhalende uitleg. De betekenis van een tekst wordt vaak ontleend aan een tekst die elders in de Bijbel staat.
• Sod: Een verborgen boodschap. Dit zijn de geheimenissen waar Paulus vaak over spreekt. Deze geheimenissen worden verkregen door openbaring van de Heilige Geest en niet door menselijk redeneren.

Wanneer je de eerste letters van deze niveau achter elkaar zet krijg je het Hebreeuwse woord: PaRDeS ook wel de hof of tuin genoemd. Een verwijzing naar het paradijs.

Wat is er nu zo anders in de Hebreeuwse of Joodse manier van Bijbelstudie. Laten we allereerst vaststellen en erkennen dat het Joodse volk al veel langer de Schrift onderzoekt dan wij dat doen. Zij doen het net zo oprecht als ieder ander Christen. Ook zij zoeken in de Schrift naar het vinden van een levende relatie met de Almachtige.

Omdat zij de Schrift in de grondtekst lezen zijn zij er zich veel meer van bewust welke kleine onregelmatigheden er in het Hebreeuws zijn. Zoals afwijkende lettergroottes (groter of juist kleiner), gebroken letters, letters die achterstevoren zijn geschreven. Omdat zij het Woord van God als God zelf zien, zijn deze onregelmatigheden geen fouten, maar juist zaken die een betekenis hebben en dus onderzocht moeten worden.

Bij het vertalen van de Bijbel raken echter al deze bijzondere zaken verloren. De vertalers zijn niet in staat om deze opmerkelijke details een plaats te geven in de vertalen. Het doel daarvan is immers meer informatie overdracht, dan het vinden en uitleggen van diepere betekenissen en verklaren van geheimenissen.

Neem nu bijvoorbeeld het Hebreeuwse woord אֵ֥ת (Eth), dit woord komt 11050 keer in de Tenach voor. Het is een combinatie van de eerste en de laatste letter van het Hebreeuwse AlephBeth. Het kan daarmee de titel van Jezus Christus uitbeelden, Hij is immers de Eerste en de Laatste. Een betekenis die niet snel door vertalers gezien zal worden.

Getallen en letters

Het Hebreeuwse AlephBeth bestaat uit 22 letters. Deze letters hebben allemaal verschillende betekenissen en hebben daarnaast ook nog een unieke getalswaarde. In onze taal is een ‘a’ gewoon een ‘a’ en verder zit er niets bijzonders bij. Maar in het Hebreeuws is de Aleph, niet zo maar een Aleph. Deze letter heeft meerdere betekenissen en meerdere getalswaarden.

Wanneer je dus vanuit het Hebreeuws naar een tekst kijkt zie je niet alleen letters, maar ook getallen en ook nog eens verschillende betekenissen. Wanneer je de getalswaarden van de individuele letters in een woord bij elkaar optelt, krijg je dus de getalswaarde van het woord. Zo heeft de naam van God (Yahweh) de getalswaarde 26. Yod (10) + Heh (5) + Vav (6) + Heh (5) = 26

Samengevat kunnen wij dus zeggen dat er een verschil is tussen de wijze waarop wij traditioneel de Schrift uitleggen en hoe de Joden dat doen. Wij ervaren dat wij veel kunnen leren van de wijze waarop zij diepgang op diepgang in de woorden ontdekken. Daardoor krijgen wij stapje voor stapje meer inzicht in wie de Almachtige is en wat Hij voor ons betekent.